Ευχές

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ!

MOBY-DICK or, THE WHALE – ΙΙ

ΛΕΓΟΝΤΑΣ «έννοια» εννοούμε ότι κάθε τι που σχετίζεται με τον όρο αυτό, είναι αποτέλεσμα, είναι προϊόν της σκέψης. Επειδή πολλά πράγματα εξαρτώνται από την ορολογία, να αποσαφηνίσω –όσο είναι δυνατόν- ότι λέγοντας «σκέψη» εννοώ τη νόηση και την διάνοια, το νόημα και τη σημασία, τον νου και το μυαλό, το ανθρώπινο πνεύμα και τον συλλογισμό, τον λόγο και τη λογική, τη φαντασία και την ψυχή, την αίσθηση και τα συναισθήματα, την σκέψη δηλαδή με την πιο ευρεία έννοιά της, η οποία, με τη σειρά της, μια έννοια είναι κι αυτή.

 

Ο Σωκράτης δίδασκε ότι μόνο με την γνώση των «καθολικών εννοιών» μπορούμε να συλλάβουμε την αλήθεια.

Ο Πλάτων ονομάζει την έννοια «συντονία διανοίας», δηλαδή ενεργοποίηση του νου.

Ο Αριστοτέλης θεωρεί τις έννοιες «παθήματα ψυχής» και τις ονομάζει «νοήματα».

Ο Ζήνων και οι Στωικοί έλεγαν ότι η έννοια είναι μια εικόνα του νου, η οποία αν και δεν υπάρχει, θεωρείται σαν κάτι υπαρκτό.

Και οι λέξεις; Οι λέξεις είναι τα σύμβολα των εννοιών. Για να μείνουμε στην ελληνική αρχαιότητα, ορισμένοι θεωρούσαν τις λέξεις πραγματικότητες, γεννήματα της φύσης (Δημόκριτος, Πλάτων) και άλλοι συμβατικές κατασκευές (Ερμογένης, Αριστοτέλης).

Η συζήτηση αυτή συνεχίστηκε κατά τον Μεσαίωνα, όπου σχηματίστηκαν δύο απόψεις. H πραγματοκρατία ή ρεαλισμός (realismus) και η ονοματοκρατία ή νομιναλισμός (nominalismus).

Στο πλαίσιο της πραγματοκρατίας, ορισμένοι φιλόσοφοι υποστήριξαν, επηρεασμένοι από τον Πλάτωνα και την διδασκαλία για τις ιδέες, ότι τα «καθόλου» ή «καθολικά» (ήτοι οι έννοιες που εκφράζουν τις κοινές ιδιότητες ομοειδών πραγμάτων, π.χ. δέντρο, άνθρωπος, τραπέζι) είναι πραγματικά (res, universalia ante rem) και άλλοι, ακολουθώντας την σκέψη του Αριστοτέλη, ισχυρίστηκαν ότι τα «καθόλου» δεν είναι διαφορετικά από τα «καθ’ έκαστα», αλλά υπάρχουν μόνο μέσα σ’ αυτά, εν αυτοίς (universalia in re).

Στο πλαίσιο της ονοματοκρατίας, αντίθετα, αναπτύχθηκε η άποψη ότι τα «καθόλου» δεν υπάρχουν ως πραγματικά, αλλά ως “γενικά ονόματα”, που προϋποθέτουν την ύπαρξη των «καθ’ έκαστον» (universalia post rem).

Επίσης, υποστηρίχθηκε (ΠέτροςΑβελάρδος, 1079-1142) και μια ενδιάμεση θεωρία, η εννοιοκρατία (conseptualismus), κατά την οποία τα «καθόλου» δεν υπάρχουν καθ’ εαυτά ούτε είναι γενικά ονόματα, αλλά γενικές έννοιες, περιλήψεις δηλαδή των όντων, που ομαδοποιούνται βάσει των ομοιοτήτων τους.

 

Πλησιάζοντας τα σημερινά χρόνια, οι θεωρίες πολλαπλασιάζονται, δεν καταλήγουν σε κοινό τόπο, κοινό συμπέρασμα, αλλά λίγο-πολύ βασίζονται στις προαναφερόμενες διακρίσεις. Ίσως ο Λάιμπνιτς και οι μετά απ’ αυτόν ν’ άρχισαν διαφοροποιούνται, ωστόσο όσα αναφέρθηκαν είναι αρκετά. Δεν θα μας απασχολήσουν στη συνέχεια οι προσπάθειες να βρεθεί κοινός τόπος, γιατί το ζητούμενο ορίζεται διαφορετικά κάθε φορά και δεν υπάρχει κοινό συμπέρασμα. Άλλωστε, ζητούμενο αυτών των σημειωμάτων είναι η γνωσιολογία του Μέλβιλ και για την προσέγγισή της, αυτά που μπορούσε να έχει υπ’ όψιν του ο ίδιος, είναι τα σημαντικά.

~.~.~.~.~.~

 

 

Και μ’ αυτό το καθρέφτισμα των εννοιών, μ’ αυτή την παραδοχή, ξεκινάει το νοητό ταξίδι γύρω από την έννοια του εαυτού μας.

 

Το προηγούμενο σημείωμα τελείωνε μ’ αυτήν την παράγραφο:

 

Σαν τον συγγραφέα Λομπάρδο στο Μάρντι, που δηλώνει ότι είναι ένα απλός αντιγραφέας, ένας γραφιάς που έγραφε καθ’ υπαγόρευση (a mere amanuensis writing by dictation) ή σαν τον Πιερ Μενάρ του Μπόρχες, που συγγράφει, 3 αιώνες μετά τον Θερβάντες, τον Δον Κιχώτη, έτσι κι ο μεταφραστής ξανα(συγ)γράφει τον Μόμπι-Ντικ. Έτσι κι εγώ, ο «μοιραίος» αναγνώστης, αντιγράφω τη Φάλαινα, όχι στο χαρτί με μελάνη, όχι στην οθόνη με σημαδάκια πίξελ, αλλ’ αντιγράφω τη Φάλαινα στα κατάβαθα της ψυχής μου, σκαλίζω στα βράχια της τα πολλά μου ονόματα, χωρίς τελειωμό. Κορφολογώ την ανάσα της, την ανάσα της Φάλαινας ψυχής μου –cropper είναι τ’ όνομά μου– θερίζω στο κενό τον Ωκεανό, μαζεύω απ’ τα βάθη του τα κύματα –μον’ δε με λένε cropper- ποιος είμαι εγώ που αντιγράφω; Ποιος είμαι εγώ που δεν μπορώ παρά συνέχεια ν’ αντιγράφω; Καθ’ υπαγόρευση τίνος, αν όχι ενός μυαλού που υπνοβατεί.

 

 

Σήμερα, θα συνεχίσω μ’ ένα κείμενο του Α. Κ. Χριστοδούλου, που περιέχεται στο «Μόμπι-Ντικ ή Η Φάλαινα» (Gutenberg, editio major, σελ. 50 κ.ε.), αναφερόμενος και προσπαθώντας να εξηγήσω τόσο την προηγούμενη, όσο και την πρώτη παράγραφο. Είναι ένα κείμενο που θα μπορούσε να έχει γραφτεί από τον Μέλβιλ, τουλάχιστον θα μπορούσε κάλλιστα να έχει σχηματιστεί στο νου του:

 

[ΕΝΑ ΑΓΡΑΦΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΜΕΛΒΙΛ]

«ΠΝΕΥΜΑ» ΚΑΙ «ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ». Ήμουν εικοσιοχτώ χρονών όταν συνέβη κάτι απρόσμενο στη ζωή μου. Όλα άρχισαν μόνα τους, όπως οι ψιχάλες της βροχής. Κάποιο απόγευμα, περπατώντας αμέριμνος σε κάποιο ήσυχο σοκάκι της Νέας Υόρκης, καθώς παρατηρούσα «τα όμορφα σπίτια» που υψώνονταν δεξιά και αριστερά, ένιωσα μέσα μου «κάτι» παράξενο – μιαν απροσδιόριστη παρουσία. Ήταν κάτι σαν αστραπιαία έλλαμψη. Δεν έδωσα όμως περισσότερη σημασία. Λίγα μέτρα πιο κάτω ωστόσο ένιωσα μέσα μου πάλι εκείνη την αόριστη παρουσία. Δεν ήταν κάποιο ευχάριστο ή ενοχλητικό αίσθημα. Δεν ήταν καν αίσθημα. Κι ούτε ήταν κάτι που είχα θυμηθεί ξαφνικά. Κοντολογίς δεν ήταν κάτι συγκεκριμένο ή χεροπιαστό. Δεν ήξερα ούτε μπορούσα να πω τι ακριβώς ήταν. Κοντοστάθηκα και αυτοσυγκεντρώθηκα για να καταλάβω τι ακριβώς συνέβαινε εκείνη τη στιγμή μέσα μου, καθώς κοίταζα τα σπίτια στο ήσυχο σοκάκι. Έκλεισα τα μάτια και «πλημμύρισα ολόκληρος» από ένα «βαθύ σκοτάδι». Ωστόσο ένιωσα πάλι εκείνο το «κάτι» να σαλεύει σαν ασώματη αράχνη, να φτερουγίζει σαν αόρατη νυχτερίδα πίσω από αυτό το «βαθύ σκοτάδι». Άνοιξα τα μάτια και είδα ξανά εκείνα «τα όμορφα σπίτια» – εκείνη η αλλόκοτη παρουσία είχε και πάλι στυλωμένα τα αόρατα μάτια της πάνω μου. Ολόγυρα όμως δεν υπήρχε ψυχή. Μετά από πολλές δοκιμές συνειδητοποίησα τελικά πως εκείνο το παράξενο ον δεν ήταν παρά κάτι δικό μου, κάτι κρυμμένο στον ίδιο τον εαυτό μου. Τι ακριβώς όμως ήταν; Βύθισα τη σκέψη μου ως τα φύκια του είναι μου και προσπάθησα να διακρίνω σε κείνον το χορταριασμένο βυθό το «πρόσωπο» αυτού του άγνωστου όντος. Ύστερα από επίμονη σκέψη βεβαιώθηκα τελικά πως εκείνο το ον δεν ήταν παρά μια άλλη όψη του ίδιου του εαυτού μου. Συνειδητοποίησα δηλαδή πως αν και ο νους μου ήταν αυτός που σχημάτιζε την εικόνα αυτών των σπιτιών, ο ίδιος όμως έμοιαζε σα να μη συμμετείχε καθόλου στη διαδικασία ετούτη και σα να παρακολουθούσε απλώς –και μάλιστα «από μακριά», θα τολμούσα να πω- τον ίδιο τον εαυτό του να εκτελεί το έργο αυτό. Ξαφνιάστηκα από αυτή την ιδέα. Ποτέ πιο μπροστά δεν είχα συνειδητοποιήσει αυτό τον διχασμό. Ποτέ δεν είχα σκεφτεί πως μπορούσα να είμαι ο εαυτός μου και ταυτόχρονα να μην είμαι καθόλου ο εαυτός μου, πως πίσω από τον ίδιο τον εαυτό μου μπορούσε να κρύβεται ένας άλλος εαυτός. Ποτέ πιο μπροστά δεν είχα «φανταστεί» το μυαλό μου σαν κάτι χωριστό από τη «ζωή» μου. Δεν ήμουν μόνος λοιπόν σε κείνο το σοκάκι. Λίγα μέτρα πιο κάτω είδα ένα παγκάκι. Κάθισα πάνω σε κείνο το καναπεδάκι και προσπάθησα να βάλω τις αλλόκοτες σκέψεις μου σε τάξη. Είχα ένα κακό προαίσθημα. Μες στο απογευματινό ημίφως, έκλεισα τα μάτια και βύθισα το «εγώ» μου σε κείνο τον άλλο εαυτό μου. Και ξαφνικά συνειδητοποίησα καθαρά πως αυτός ο άλλος εαυτός μου δεν ήταν παρά ο ίδιος ακριβώς ο εαυτός μου, πως δεν ήμουν παρά ο ίδιος εγώ που όμως δεν ήμουν ένας και μόνο, αλλά αυτός και συνάμα εγώ! Ήμουν μπερδεμένος. Ένιωθα τώρα «κάτι άυλο, αιθέριο, απροσδιόριστο, αόρατο, ασύλληπτο και φευγαλέο» να ζει και να κυκλοφορεί ελεύθερο μες στο κορμί μου –και συγκεκριμένα σε κείνο το μέλος του σώματος που οι άνθρωποι ονομάζουν «κεφάλι». Το μυαλό μου αγκιστρώθηκε ξαφνικά από τη μαγική λέξη «πνεύμα». Ναι, εκείνο το αυτεξούσιο ον –εκείνος ο άλλος εαυτός μου που φώλιαζε μες στον ίδιο τον εαυτό μου και δεν ήμουν παρά ο ίδιος εγώ, αυτό το διπλό εγώ μου, ήταν το ίδιο μου το πνεύμα. Τι σήμαιναν όλα αυτά ωστόσο; Μια φωνή μέσα μου ψιθύριζε κιόλας κάτι παράξενα λόγια για κάποια χαμένη αθωότητα*. Εκείνη ακριβώς τη στιγμή ακούστηκε μια εξώπορτα να ανοίγει. Ύψωσα το κεφάλι και θέλησα να διώξω μακριά τις αλλόκοτες σκέψεις. Μπροστά μου ωστόσο δεν έβλεπα πια τα όμορφα σπίτια που θαύμαζα λίγο πιο πριν. Είχε αρχίσει να σουρουπώνει. Στη θέση των σπιτιών υψώνονταν τώρα κάτι παράξενες σκιές. Τραβήχτηκα προς τα πίσω με τρόμο όταν πέρασε ξαφνικά από το νου μου η σκέψη πως οι σκιές που υψώνονταν μπροστά μου, μπορούσαν να μην είναι οι σκιές των όμορφων σπιτιών, αλλά σκοτεινές ζωγραφιές ενός αλλόκοτου ζωγράφου που είχε στήσει το ατελιέ του στη κάμαρα του τρομαγμένου μου μυαλού.

——————————————————–

* Την αμεριμνησία δηλαδή που χαρίζει η ασυνειδησία στα ζώα,

στα δέντρα, στα πουλιά, στα βρέφη και σε όλα τα άψυχα πράγματα.

.

.(…συνεχίζεται…)

MOBY-DICK or, THE WHALE – I

«Ο Θεός να με φυλάει να μην ολοκληρώσω ποτέ τίποτα.»*

 

ΓΙΑΤΙ απ’ όλους τους συγγραφείς που μας αρέσουν και τους διαβάζουμε ασταμάτητα και τους θεωρούμε μεγάλους, ο καθένας μας με τα δικά του κριτήρια και τις δικές του προτιμήσεις, ξεχωρίζουμε κάποιους; Κάποιους τους αγαπάμε πιο πολύ και κάποια έργα τους, κάποια βιβλία τα ξεχωρίζουμε. Γνωρίζουμε πάντα την ακριβή τους θέση στη βιβλιοθήκη, όσο μεγάλη βιβλιοθήκη κι αν διαθέτουμε, μια θέση που συνήθως είναι κενή, γιατί το βιβλίο βρίσκεται, κουρέλι πια απ’ τις πολλές αναγνώσεις, τις περισσότερες φορές πάνω στο γραφείο, στην πολυθρόνα, στην θέση που απολαμβάνουμε το διάβασμα, πάντα κοντά μας.

 

Από τις 7 Φεβρουαρίου του 1992, όταν αγόρασα και διάβασα για πρώτη φορά τον Μομπι-Ντικ του Χέρμαν Μέλβιλ (1819-1891), αυτό το βιβλίο, σταθερά και πιθανότατα οριστικά, απέκτησε την θέση του πιο ξεχωριστού των βιβλίων που πέρασαν απ’ τα χέρια μου. Και πέρασε απ’ τα χέρια μου αμέτρητες φορές. Τρεις φορές διαλύθηκε απ’ την «κακομεταχείριση», τρεις φορές το ξαναγόρασα. Κι αμέσως πέρασε στην καρδιά μου και μετά στο νου κι εκεί ακριβώς ήταν που κόλλησα. Βοήθησε σ’ αυτό κι ο μεταφραστής του, που δεν είναι μεταφραστής μονάχα, αλλά και σχολιαστής κι ερευνητής της ζωής και της εποχής του κι ερμηνευτής του έργου του κι ένας από τους εγκυρότερους, παγκόσμια, μελετητές του Μελβίλειου έργου. Ένας πνευματικός άνθρωπος, ένας συγγραφέας, ποιητής, τυπογράφος, ζωγράφος και θεμιστοπόλος, ο Α. Κ. Χριστοδούλου, για τον οποίο έχουν γίνει δυο σύντομες αναφορές στον «περίπατο»**.

Θα κάνω μια προσπάθεια, λοιπόν, ν’ απαντήσω στο παραπάνω ερώτημα. Να εξηγήσω για ποιους προσωπικούς λόγους ο Μέλβιλ και ειδικότερα ο Μόμπι-Ντικ, απέκτησαν αυτή την ιδιαίτερη θέση για τον εαυτό μου, όπως διάφορα άλλα βιβλία έχουν, πιθανώς, ιδιαίτερη θέση σε πολλούς από σας. Μιλώντας για τον εαυτό μου και πώς τον καταλαβαίνω, θα επαναλάβω τα λόγια του Κούντερα που αποτελούν το μότο του «περίπατου»:

«Τι είναι, όμως, ο εαυτός; Είναι η επιτομή όλων όσα θυμόμαστε. Γι’ αυτό και το τρομακτικό στον θάνατο δεν είναι η απώλεια του μέλλοντος, αλλά η απώλεια του παρελθόντος. Η λήθη είναι μια μορφή θανάτου, παρούσα στη ζωή.»

Και θα συμπληρώσω μ’ ένα στίχο/συμπέρασμα του Α.Κ. Χριστοδούλου:

«Γιατί η οργάνωση του Παρελθόντος

όντας το Παρόν υποκαθιστά το Μέλλον.»

Πρέπει να πω, ότι δεν είναι εύκολη υπόθεση, δεν είναι εύκολη προσπάθεια, πολύ περισσότερο επειδή αυτή η ογκωδέστατη Φάλαινα δεν έχει σταματήσει να σαλεύει μέσα μου ούτε λεπτό, ν’ αλλάζει θέση και να σκάβει όλο και πιο βαθιά. Να με τραβάει μαζί της στην άβυσσο της ψυχής μου. Εκ βαθέων, επομένως, και συγχωρήστε με αν ακούγομαι με κάποια αντήχηση …

 

 

 

Ο «ΜΟΜΠΙ-ΝΤΙΚ ή Η ΦΑΛΑΙΝΑ» (Moby-Dick or, The Whale) κυκλοφόρησε το 1851, πρώτα στην Αγγλία και μετά στην Αμερική, σε μια μεταβατική περίοδο των ΗΠΑ, που από μια ομοσπονδία αποικιών μεταβαλλόταν σε κράτος με επεκτατικές βλέψεις. Ακολούθησε τις θαλασσινές περιπέτειες που είχε γράψει ο Μέλβιλ , «Ταϊπίι» και «Ομού», οι οποίες γνώρισαν σημαντική επιτυχία, καθώς και το «Μάρντι», ένα μεγάλο έργο κι αυτό, που δεν ενθουσίασε ούτε τους κριτικούς ούτε το κοινό. Διότι η πνευματική μεταστροφή του Μέλβιλ, αυτό που άλλαξε μέσα του, όπως παραδέχονται όλοι οι μελετητές του, συντελέστηκε κατά τη διάρκεια συγγραφής του Μάρντι. Δεν ήταν μια απλή θαλασσινή περιπέτεια, όπως τα προηγούμενα έργα του, αλλά η πρώτη απεικόνιση της πνευματικής έκλαμψης του νεαρού Χέρμαν Μέλβιλ, η πρώτη ένδειξη ότι είχε ήδη και οριστικά συλλάβει την «Αλήθεια» του, ή μάλλον αυτός είχε συλληφθεί απ’ αυτήν την αλήθεια. «Είχε πιαστεί στα βρόχια της αδυσώπητης μοίρας του … είχε σχηματίσει δηλαδή μιαν άλλη, εντελώς ιδιότυπη άποψη για τη ζωή και τον άνθρωπο, που ήταν γραφτό να αλλάξει τα σχέδιά του …»***.

Κι εδώ εντοπίζεται μια πρώτη δυσκολία για την κατανόηση του Μόμπι-Ντικ. Ο Μέλβιλ δεν θα είχε γράψει τον Μόμπι-Ντικ, αν δεν είχε προηγηθεί το Μάρντι. Στο Μάρντι ο Μέλβιλ πειραματίστηκε αναμιγνύοντας γλωσσικές εκφράσεις και φιλοσοφικούς στοχασμούς, που επαναλήφθηκαν με την ίδια επιτυχία και ίσως σε μεγαλύτερη κλίμακα στο Μόμπι-Ντικ. Θα έλεγα ότι το Μάρντι αποτελεί σχεδόν προϋπόθεση του Μόμπι-Ντικ. Μόνο που το Μάρντι δεν έχει μεταφραστεί, ακόμη, στην ελληνική γλώσσα και η προσπάθεια κατανόησης του Μόμπι-Ντικ αρχίζει μ’ ένα μειονέκτημα. Ένα κενό, που έρχεται, όμως, να αναπληρώσει ο ακάματος Α. Κ. Χριστοδούλου με μια παρουσίαση του Μάρντι και μια ανάλυση του έργου, άνω των 400 σελίδων, στον πρώτο τόμο της editio major του Μόμπι-Ντικ, από τις εκδόσεις Gutenberg (που έμελλε, δυστυχώς, να είναι και ο τελευταίος, καθώς ο προγραμματισμός του εκδότη μας έχει στερήσει τους επόμενους τέσσερις, ναι 4, ογκώδεις τόμους, που θα ολοκλήρωναν αυτό το έργο).

.

.

Σαν τον συγγραφέα Λομπάρδο στο Μάρντι, που δηλώνει ότι είναι ένα απλός αντιγραφέας, ένας γραφιάς που έγραφε καθ’ υπαγόρευση (a mere amanuensis writing by dictation) ή σαν τον Πιερ Μενάρ του Μπόρχες, που συγγράφει, 3 αιώνες μετά τον Θερβάντες, τον Δον Κιχώτη, έτσι κι ο μεταφραστής ξανα(συγ)γράφει τον Μόμπι-Ντικ. Έτσι κι εγώ, ο «μοιραίος» αναγνώστης, αντιγράφω τη Φάλαινα, όχι στο χαρτί με μελάνη, όχι στην οθόνη με σημαδάκια πίξελ, αλλ’ αντιγράφω τη Φάλαινα στα κατάβαθα της ψυχής μου, σκαλίζω στα βράχια της τα πολλά μου ονόματα, χωρίς τελειωμό. Κορφολογώ την ανάσα της, την ανάσα της Φάλαινας ψυχής μου –cropper είναι τ’ όνομά μου– θερίζω στο κενό τον Ωκεανό, μαζεύω απ’ τα βάθη του τα κύματα –μον’ δε με λένε cropper- ποιος είμαι εγώ που αντιγράφω; Ποιος είμαι εγώ που δεν μπορώ παρά συνέχεια ν’ αντιγράφω; Καθ’ υπαγόρευση τίνος, αν όχι ενός μυαλού που υπνοβατεί.

——————————————————————-

* Το 32ο κεφάλαιο του Μόμπι-Ντικ, με τίτλο «ΚΗΤΟΛΟΓΙΑ», τελειώνει με τις φράσεις:

«Ο Θεός να με φυλάει να μην ολοκληρώσω ποτέ τίποτα. Ολόκληρο αυτό το βιβλίο δεν είναι παρά ένα προσχέδιο – τι λέω, το προσχέδιο ενός προσχέδιου. Ω Χρόνε, Δύναμη, Χρήμα και Υπομονή!»

Σημειώστε το, όσοι είστε διατεθειμένοι να κατεβείτε μαζί μου στ’ απύθμενα βάθη, γιατί αποτελεί ένα από τα κλειδιά των κρυμμένων αμπαριών που θα συναντήσουμε.

———————————————-

** Orbis Literae και Ο Αιχμάλωτος Βασιλιάς

———————————————-

*** Α. Κ. Χριστοδούλου: Μόμπι-Ντικ ή Η Φάλαινα, Gutenberg, editio major, σελ. 26

———————————————-

• Στον ΠΑΡΑΔΕΙΣΟ: “Ασκήσεις ετυμολογίας”, ένα κείμενο γραμμένο από την ΛΩΡΑ ΚΕΖΑ, στο “Βήμα” (29.6.1997), για την σχέση του Χριστοδούλου με τον Μέλβιλ και τον αγώνα του με τη Φάλαινα.

.

.

(συνεχίζεται)

 

Intermézzo

Το ν’ απαντήσει κανείς σε σχόλια που έχουν γίνει στο blog πριν ένα μήνα, δεν έχει, ίσως, νόημα. Αλλά δεν μπορώ να προχωρήσω σε καινούργια κείμενα, αν πριν δεν τακτοποιήσω αυτή την “εκκρεμότητα”. Μπορεί να μην βλέπω την «Θεία Κωμωδία» ακριβώς σαν blog, αλλά περισσότερο σαν Κατάθεση, ωστόσο από την στιγμή που δημοσιεύεται ένα κείμενο, που δημοσιοποιείται η άποψη του συντάκτη του, αρχίζει ένας διάλογος. Αυτό το νόημα έχει η δημοσιοποίηση.

Λόγω της καθυστερημένης ανταπόκρισής μου, λοιπόν, για την οποία ζητώ συγγνώμη, θα περάσω τα αναπάντητα σχόλια με τις απαντήσεις μου μπροστά, σ’ ένα ενδιάμεσο κείμενο, σαν σύνδεση του προηγούμενου με το επόμενο ποστ.

 

γητευτρια 10.30.07 / 3ΠΜ

Στόχους εννοούσα ευγενείς. Λογοτεχνικούς και συγγραφικούς. Ακόμα και παρεΐστικους ή συντροφικούς. Ελπίζω να το πήρες σωστά. Άλλωστε ένα μπλογκ με Δάντη και να ήθελε δεν θα μπορούσε να έχει άλλου είδους στόχους. Δεν πουλάει η ποιότητα…

 

 

[cropper]: Ωραία, συμφωνούμε, αν και στο μεταξύ η συντροφιά έχει γίνει κάπως ακριβή.

 

η θεία μου η Τραγωδία 10.31.07 / 1ΠΜ

ας αφησουμε τις φλυαρίες
εμπρός, ας ενσκύψουμε στο κειμενο!
εμένα μου δημιούργησε πολλες εποικοδομητικες απορίες
και προς το παρον προσπαθω να τις κατατάξω να τις κατηγοριοποιησω οποτε και θα τις διεκτραγωδίσω αναλόγως Βασικά ομως η λεξη κομωδία, εχει να κανει με το κομοδίνο? τι λεει ο μπαμπινιότης αραγε?

 

 

[cropper]: Σου απαντά η Ελένη, στη συνέχεια. Ευχαριστώ που ενέσκυψες! Πρόσεχε.

 

eleni 11.6.07 / 9ΠΜ

ως ειδική στις πάστες φούρνου και τα λεξικά, κυρίως όταν είναι ερμητικά κλειστά, μπορώ να σε διαβεβαιώσω, ανηψιέ της τραγωδίας, ότι ναι, κομωδία και κομοδίνο από την ίδια λέξη προέρχονται, εξ ού και το πρώτο όμικρον, γιατί τα κομοδίνα είναι όπως γνωρίζουμε μικρά τραπεζάκια πάνω στα οποία αφήνουμε τα βιβλία ή τα χαπάκια πριν τον ύπνο.
πέραν αυτού η κομοδία μπορεί να έχει να κάνει με την κώμη, π.χ. μακρακώμη ψιλο΄κώμη, και έτσι ακριβώς έχει να κάνει με την έννοια του αστείου στον αντίποδα του κωμικού. πάντως και τα δυο για το ομαδικό γέλιο είναι. ψυχοθεραπεία δλδ της πόλης και του χωριού…

τώρα αν είναι δράμα και τραγωδία η θεία κωμωδία, δεν ξέρω, μόνε ξέρω ότι ό,τι και να λέει ο θείος ο δάντης, η ζωή του ήτανε τέτοια κόλαση, που το καθαρτήριο το χε για παρηγοριά… τον παράδεισο για μακρινή σκιά…
τι να πει για τον κόσμο ο κακόμοιρος!
έναν κόσμο που μόνε και τη λαλιά του καλά καλά με τόσα περάσματα, κεράσματα, σπάσματα, είχε καταργήσει…
κι οι πλούσιοι συγγενείς, και τα φαγητά τους -τη θες τελικά την πάστα φούρνου;- τουτέστιν οι ιστορίες τους, σημαδάκια στο μεγάλο δάσος των κρεμασμένων ήταν. σημαδούρες ήταν όλοι τους. κι ο θείος, κοντός, με βοτσαλάκια στην τσέπη.

 

[cropper]: Απάντησες στον ανηψιό, μόνε λησμόνησες το κομμωτήριο.

 

Στο δάσος, όποιος από συνήθεια χάνεται, τις σημαδούρες, τα βοτσαλάκια κυνηγά. Όπως ο θείος. Τα μάζεψε όλα στην τσέπη του και δεν έβρισκε τον δρόμο του γυρισμού. Κι έτσι, οι επόμενοι εμείς, όλοι, χανόμαστε. Εκτός κι αν, κάποια στιγμή, σε μια στροφή, ξεχωρίσουμε τον μεσκαλίτο ή περνώντας δίπλα από έναν θάμνο, δούμε μια ντατούρα. Εκτός κι αν, κάποια στιγμή, ξεχωρίσουμε τους συμμάχους από τις άλλες σημαδούρες. Στο δάσος των κρεμασμένων, μόνο τα διαβολοβότανα είναι που μας προστατεύουν … από τον δρόμο του γυρισμού.

Είναι βαριά η υγρασία της νύχτας στο δάσος των κρεμασμένων. Πέφτει στα βλέφαρα και τα λυγίζει. Ίσως πέσω να κοιμηθώ. Ίσως ονειρευτώ. Ίσως δω τις πέτρες να μαλακώνουν. Και για να το πω με τα δικά σου λόγια:

Ίσως απλώσω το σεντόνι του έρωτα πάνω στα χόρτα.

Και ποιος θα κοιμηθεί πάνω σ’ αυτό, ποιος θ’ απαλύνει το κορμί του με τη φύση εγκάρσια στα σπλάχνα

Ίσως απλώσω το σεντόνι του έρωτα πάνω στη νύχτα

Μα ούτε κει το δικό μου κορμί θ’ ακουμπήσει

Πάντα με τρόμαζαν τα’ αστέρια που τρέμουν, πάντα με θάμπωνε η χλόη που κλαίει κάθε πρωί.

Ίσως μια πέτρα να βρω ορφανή από χείμαρρο, παρατημένη στους δρόμους των ανθρώπων

Πέτρα σκαμμένη από νερό κι από άνεμο, πέτρα που να μη λέει καλημέρα ούτε στα διπλανά χόρτα ούτε σ’ ανύποπτα κοιμισμένα κοχύλια.

Θα μπω στου τάφου της τη σιωπή, και θα λουφάξω ολάκερη.

Χωρίς ν’ αρνιέμαι τίποτα και χωρίς να μιλάω.

Δεν ξέρω πια πώς με λένε. Ό,τι ένιωσα και απέρριψα θα το πάρω μαζί μου στο κόκκινο σεντόνι μου μέσα. Πρώτο με λιθοβολεί το σώμα μου, μετά όλοι μου οι κόσμοι.

Πρώτο με λιθοβολεί το σώμα μου, μετά όλοι οι κόσμοι μέσα μου.

Μετά η ελπίδα πως σαν πετρώσει το σώμα μου, κάθε μετάνοια θα ‘ναι νερό με ορμή, και η πέτρα θα γλυκάνει.

abirato 11.10.07 / 3ΠΜ

“Voi ch’ entrate, lasciate ogni speranza…”. Τουλάχιστον σε συλλογικό επίπεδο, νομίζω πως δε θα υπάρξει καν “καθαρτήριο”…

Τα εύσημά μου για την αξιοπρεπέστατη παρουσίαση!!!

 

[cropper]: Ευχαριστώ για τα εύσημα. Τα υπόλοιπα στο προηγούμενο πόστ, του Ροΐδη.

Καθαρτήριο και Παράδεισος δεν υπήρξαν ποτέ. Και δεν θα υπάρξουν. Ήταν ουτοπικές «δυνατότητες» και όχι τόποι. Με την ανάπτυξη που παρουσίασε η Κόλαση, απορρόφησε κι αυτές τις δυνατότητες.

 

numb 11.12.07 / 2ΠΜ

πολύ ενδιαφέρον το πόνημά σου, φίλτατε. φανταζομαι ότι αυτό εδώ το μπλογκ θα μου δώσει τα ερεθίσματα για να διαβάσω κείμενα που είτε σνόμπαρα είτε αγνοούσα. το template δε μου άρεσε, μάλλον γιατί δεν φανερώνει ολόκληρες τις νέες αναρτήσεις. τα χρώματα μια χαρα είναι. (αλλά αυτά είναι λεπτομέρειες, το περιεχόμενο έχει σημασία)

 

[cropper]: Είναι μια βρύση που τρέχει νερό. Μόλις σκύψεις να πιεις, γίνεται δάκρυα. Και μόλις σκουπίσεις τα δάκρυα, γίνονται αίμα. Ξέρεις εσύ απ’ αυτά.

ΥΓ. Το template είναι, όντως, δύσκολο, αλλά μ’ αρέσει …

 

η θεία μου η Τραγωδία 11.16.07 / 5ΠΜ

ΚΑΛΑ ΜΕΓΑΛΕ, ΟΤΙ ΘΑ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΣ ΝΑ ΑΣΧΟΛΗΘΕΙΣ ΜΕ ”ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΜΟΥ” ΠΟΥ ΛΕΝΕ, ΔΕΝ ΤΟ ΠΕΡΙΜΕΝΑ…ΕΥΓΕ!

 

[cropper]:Είσαι ο πρώτος που κατάβαλε ότι όλα τον αφορούν προσωπικά ή ο τελευταίος;

surrealist 11.26.07 / 1ΠΜ

Inferno: Canto IV

 

[cropper]:
Ruppemi l’alto sonno ne la testa

un greve truono, sì ch’io mi riscossi

come persona ch’è per forza desta;

e l’occhio riposato intorno mossi,

dritto levato, e fiso riguardai

per conoscer lo loco dov’io fossi.

Vero è che ‘n su la proda mi trovai

de la valle d’abisso dolorosa

che ‘ntrono accoglie d’infiniti guai.

Από τον ύπνο τον βαθύ μ’ αρπάζει

Μια δυνατή βροντή, με ξεπετά

Και με το ζόρι με ξυπνά.

Ξεκούραστα τα μάτια μου γυρίζω,

Ολόρθος και με προσοχή

Κοιτώ τον τόπο που βρισκόμουν να γνωρίσω.

Κι ήμουν, στ’ αλήθεια, στης αβύσσου την άκρη

Που όλους τους πόνους τους μαζεύει

Κι όλη τη θλίψη και το δάκρυ

(Πρέπει να σ’ αρέσει το απόσπασμα αυτό, γιατί το βλέπω μόνιμα στο blog σου.)

 

 

Surrealist 12.3.07 / 11ΠΜ

Πηγή: ΔΑΝΤΗΣ-νέα ζωή- εισαγωγή, μετάφραση Ν. Κούρκουλος

το όνομα Βεατρίκη(λατ. Beatrix) σημαίνει “αυτή που φέρνει την ή οδηγεί στη μακαριότητα/ευτυχία” .Θέλει να επι ότι η όψη της αντιστοιχούσε στη σημασία του ονόματός της (όπως θα πει και παρακάτω “nomina sunt consequentia rerum” παρ. xiii)

Η νέα ζωή γράφτηκε κάπου ανάμεσα στα τέλη του 1292 και το 1294…

χιιι
Όλες μου οι σκέψεις για έρωτα μιλάνε
μα δεν μπορούν ναρθούν σε συμφωνία:
τη δύναμη του προσκυνά η μία,
άλλη πως τούτο τρέλα, λέει θά ‘ναι, …

 

[cropper]: Μάλλον σ’ αρέσει γενικότερα ο Δάντης. Ευχαριστώ για την συμμετοχή σου, κάπως έτσι φανταζόμουνα να λειτουργήσει αυτό το blog. Πασίτσες ο ένας στον άλλο χωρίς να μας νοιάζει το γκολ. Θα επανέλθουμε στον Δάντη, δεν γίνετ’ αλλιώς.

.

.

Πάμε παρακάτω τώρα …